Telif Hakları İhlalinde Erişim Engellenmesi
5651 sayılı kanunda erişim engellenmesi, Alan adından erişimin engellenmesi, IP adresinden erişimin engellenmesi, içeriğe (URL) erişimin engellenmesi ve benzeri yöntemler kullanılarak erişimin engellenmesi olarak tanımlanmıştır.
Erişimin engellenmesi kararını kim verir? 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan; 1) İntihara
yönlendirme (madde 84), 2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190), 4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194), 5) Müstehcenlik (madde 226), 6) Fuhuş (madde 227),7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228),suçları ile 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar dolayısı ile soruşturma evresinde hâkim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir. Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından da erişimin engellenmesine karar verilebilir.
Yine Çocukların cinsel istismarı, müstehcenlik ve fuhuş suçlarının işlenmesi halinde doğrudan Bilgi teknolojileri ve iletişim kurumu başkanı tarafından erişim engeli kararı verilebilmektedir.
Yukarıda sayılan suçlar dışında, İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğe erişimin engellenmesini de isteyebilir. Sulh ceza hakimliği bu nedenle yapılan başvuruları 24 saat içerisinde karara bağlamakla yükümlüdür. Sulh ceza hakimliğinin erişimin engellenmesi kararına karşı 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir.
5846 sayılı kanunda (FSEK) düzenlenen bir tedbir olarak erişimin engellenmesi
Erişim engellenmesi, 565 sayılı kanun haricinde telif hakkı ihlalleri için ayrıca 5846 sayılı Fikir ve Sanat eserleri kanunu (FSEK) ek madde 4’te düzenlenmiştir. buna göre:
| FSEK ek madde 4:
“Dijital iletim de dahil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla servis ve bilgi içerik sağlayıcılar tarafından eser sahipleri ile bağlantılı hak sahiplerinin bu Kanunda tanınmış haklarının ihlâli halinde, hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister. İhlâlin devamı halinde bu defa, Cumhuriyet savcısına yapılan başvuru üzerine, üç gün içinde servis sağlayıcıdan ihlâle devam eden bilgi içerik sağlayıcısına verilen hizmetin durdurulması istenir. İhlâlin durdurulması halinde bilgi içerik sağlayıcısına yeniden servis sağlanır. Servis sağlayıcılar, bilgi içerik sağlayıcılarının isimlerini gösterir listeyi her ayın ilk iş günü Bakanlığa bildirir. Servis sağlayıcılar ile bilgi içerik sağlayıcıları, Bakanlıkça istendiği takdirde her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür. Bu maddede belirtilen hususların uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.” |
5846 sayılı kanuna (FSEK) göre erişimin engellenmesinin şartları:
FSEK Ek madde 4 gereğince telif hakkı ihlalinde bulunan bir içeriğe karşı erişimin engellenmesi kararı verilebilmesi için, 5651 sayılı kanunda aranmayan bazı kriterler aranmıştır. Buna göre öncelikle erişimin engellenmesi talep edilen içeriğin 5846 sayılı FSEK hükümleri gereğince eser sahibinin mali veya manevi haklarını ihlal etmesi ( telif hakkı ihlali) gerekmektedir. Aksi halde erişim engeli talebi FSEK ek madde 4 gereğince cumhuriyet savcısından değil, 5651 sayılı kanun gereğince sulh ceza hakimliklerinden talep edilebilecektir. İkinci olarak telif hakkı ihlal edilen eser sahibi, cumhuriyet savcısından talepte bulunmadan önce telif hakkı ihlalinde bulunan içerik sağlayıcısına ihtarda bulunmak ve içeriği 3 gün içerisinde kaldırılmasını talep etmek zorundadır. Eğer verilen 3 gün içerisinde içerik kaldırılmamışsa, o halde cumhuriyet savcısı tarafından ilgili içeriğe erişimin engellenmesi kararı verilebilir.
Burada gözden kaçırılmaması gereken husus, FSEK ek madde 4’te düzenlenen bu uyar kaldır şartının, FSEK madde 68 gereğince tazminat talep edilmesine ya da FSEK madde 71 gereğince ihlalde bulunanlar hakkında hapis veya adli para cezası verilmesine engel teşkil etmeyeceğidir.
Av. Meltem AKKAYA