Telif Hakkı İhlali – Torrent Siteleri

Eski bir hacker olan Bram Cohen tarafında yazılan “Torrent” bir arama sonucu sonrasında istenilen dosyayı hızlı bir şekilde indiren program olarak tanımlanabilir. Bu programda üye ya da kullanıcı, indirdiği kadar veriyi diğer kullanıcılara sağlamakla yükümlü bulunmaktadır.  

Torrent siteleri en çok sinema filmi, TV dizisi ya da müzik eseri gibi telif hakkı saklı olan ve korunan eserleri/içerikleri barındırmaktadır. Torrent siteleri, tamamen yasadışı olmakla suçlanamayacağı gibi, genel olarak da yasal sitelerdir. Ancak Torrent sitelerinin içerisinde telif bedeli ödenmemiş- eser sahibinin izni alınmaksızın yayınlanan içerikler de bulunabilmektedir. İşte Torrent sitelerinin hukuka aykırı olarak nitelendirilmesi de burada karşımıza çıkmaktadır.

Torrent sitelerinde telif hakkı ihlali

Yukarıda belirtildiği üzere, bir Torrent sitesinde yer alan ve kullanıcıların bilgisayarlarına indirebildikleri içerikler telif bedeli ödenmiş yasal içerikler olabileceği gibi, eser sahiplerinin izni bulunmaksızın korsan olarak sistemde paylaşılan içerikler de bulunabilmektedir. Üye ya da kullanıcının Torrent sitesi içerisinde bilgisayarına indirmek istediği içeriğin telif bedelinin ödenip ödenmediğini, paylaşılan içeriğin yasal olup olmadığını bilmek gibi bir durumu söz konusu değildir. Bu durum da, indirilen içeriğin telif hakkının ihlal edildiği durumlarda üye ya da kullanıcının hukuki ve cezai sorumluluklarını gündeme getirmektedir.

Torrent sitesinden içerik indiren kişilerin hukuki ve cezai sorumluluğu

Torrent sitesinden içerik indiren kişilerin hukuki ve cezai sorumluluğu’na değinmeden önce, eser sahibine 5846 sayılı FSEK kapsamında tanınan mali ve manevi hakları incelemekte yarar vardır.

Eser sahibinin mali hakları: İşlenme Hakkı, Çoğaltma Hakkı, Yayma Hakkı, Temsil Hakkı ve İşaret, ses, görüntü iletimine yarayan araçlarla kamuya iletim hakkıdır.

Manevi hakları ise, topluma Sunma Hakkı, Adın Belirtilmesi Hakkı ve Eserde Değişiklik Yapılmasını Yasaklamak Hakkıdır. Eser sahibi, bu hakları tek başına kullanabileceği gibi, başkasına da devredebilir. Yine eser sahibinin bu haklarının ihlal edilmesi halinde, tecavüzün önlenmesi, tecavüzün giderilmesi ve tecavüzün durdurulması istenebileceği gibi, eser sahibi zararının tazminini de talep edebilir. Yine, eser sahibinin yukarıda sayılan haklarını izinsiz olarak kullananlar, 2-5 yıl arası hapis cezası ile cezalandırılırlar.

Torrent sitesinden kişinin kendi bilgisayarına izinsiz içerik indirmesi yasal mıdır?

Sorusunun cevabı için, öncelikle FSEK 38. Maddesini incelemek gerekmektedir. FSEK madde 38: “Bütün fikir ve sanat eserlerinin, kâr amacı güdülmeksizin şahsen kullanmaya mahsus çoğaltılması mümkündür. Ancak, bu çoğaltma hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar veremez ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olamaz.” Hükmünü kurmaktadır. Bu bağlamda, kişisel kullanım amacıyla bir içeriğin sahibinin izni olmaksızın bilgisayara indirilmesi, telif hakkı ihlali sayılmayacaktır şeklinde düşünülebilir.

Ancak burada önemli bir husus var ki; o da yukarıda bahsetmiş olduğumuz Torrent sitelerinin çalışma mantığıdır. Bu mantığa göre, üye/kullanıcı, indirdiği içerik kadar başka bir üye/kullanıcıya içerik sağlamak zorundadır. Yani bir kullanıcı, bir içeriği bilgisayarına indirirse, başkaları da onun bu indirme işlemi sayesinde aynı içeriği indirebilmektedir.

Bu ise, eserin izinsiz olarak umuma iletilmesi kapsamında, kişisel kullanımı aşan bir eylem olarak değerlendirileceğinden, eser sahibinin tüm haklarını (telif haklarını) ihlal edecek ve eser sahibi dilerse bu kişi/kişiler hakkında hukuki ve cezai haklarını kullanabilecektir.

Avukat Meltem AKKAYA