Telif Hakkı İhlali – Film Ve Dizi Siteleri

Film ve dizilerin eser niteliği: Eser, genel olarak Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun( FSEK’in) 1/B maddesi a bendinde “Eser: Sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsullerini ifade eder.”  Şeklinde tanımlanmıştır.

Sinema eseri ise FSEK’in 5. maddesinde şöyle tanımlanmıştır: “Sinema eserleri, her nevi bedii, ilmi, öğretici veya teknik mahiyette olan veya günlük olayları tespit eden filmler veya sinema filmleri gibi tespit edildiği materyale bakılmaksızın elektronik veya mekanik veya benzeri araçlarla gösterilebilen, sesli veya sessiz birbiriyle ilişkili hareketli görüntüler dizisidir.”

Her ne kadar FSEK’de sinema eseri özellikle tanımlanmış ancak TV dizileri  tanımlanmamışsa da, gerek FSEK madde 1 hükümleri, gerekse madde 5’te yapılmış olan sinema eseri tanımı kapsamında Tv dizileri de aynı şekilde sahibinin hususiyetini taşıyan bir sinema eseri olarak doktrin ve yargı kararlarında kabul görmektedir.

Film ve tv dizilerinde eser sahipliği nedir?

Film ve dizilerde eser sahipliği; eser sahibi, FSEK madde 8’de genel olarak “Bir eserin sahibi onu meydana getirendir. Bir işlenmenin ve derlemenin sahibi, asıl eser sahibinin hakları mahfuz kalmak şartıyla onu işleyendir. Sinema eserlerinde; yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı ve diyalog yazarı, eserin birlikte sahibidirler. Canlandırma tekniğiyle yapılmış sinema eserlerinde, animatör de eserin birlikte sahipleri arasındadır.” Diyerek eser sahibinin tanımını yapmıştır.

Buna göre sinema eserleri dışında eser sahibi onu meydana getiren iken, sinema eserlerinde ve dolayısı ile televizyon dizilerinde eser sahibi: yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı ve diyalog yazarı birlikte eser sahibidir.

Eser sahiplerinin, kanundan doğan mali ve manevi hakları bulunmakta olup, bu haklardan manevi haklarını devredemezken, mali haklarını devredebilirler. Sinema filmi ve TV dizilerinde eser sahipleri her ne kadar yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı ve diyalog yazarı olsa da, uygulamada tüm eser sahipleri ile icracı sanatçılar bu haklarını yapımcı’ya devretmektedir.  Bu husus FSEK madde 80’ de “Filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren film yapımcısı, eser sahibinden ve icracı sanatçıdan mali hakları kullanma yetkisini devraldıktan sonra aşağıda belirtilen haklara sahiptir.

Eser sahibinin ve icracı sanatçının izni ile yapılan tespitin, doğrudan veya dolaylı olarak çoğaltılması, dağıtılması, satılması, kiralanması ve kamuya ödünç verilmesi hususlarında izin verme veya yasaklama hakları münhasıran film yapımcısına aittir. Yapımcılar tespitlerinin işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletimine ve yeniden iletimine izin verme hususunda münhasıran hak sahibidir.” Şeklinde belirtilmiştir.

Film ve dizileri izinsiz yayınlayan sitelerde hukuki ve cezai sorumluluklar nelerdir?

Günümüzde izinsiz olarak film ve dizilerin yayınlandığı tabiri caizse korsan siteler internet ortamında hızla yayılmakta ve çoğalmaktadır. Bu web siteleri incelendiğinde ise, genellikle web sitelerinin içerisinde iki türlü hukuki savunmada bulunduklarını görmekteyiz.

Birinci olarak, sitelerinin  5651 sayılı yasa gereğince yer sağlayıcı olduğu, yer sağlayıcı olarak hukuka aykırı içeriği kontrol etme yükümlü olmadıkları ve uyar-kaldır yöntemini kullandıkları, ikinci olarak ise, sitede yayınlanan içeriklerin hiçbirinin sunucularında bulundurulmadığı, diğer kaynaklardan link çekildiği dolayısı ile herhangi bir sorumluluklarının bulunmadığı savunmasıdır. Ancak bu savunmaların hukuki olarak bir karşılığı bulunmamakta olup, hak sahiplerinden izinsiz olarak film ve dizi yayınlayan web siteleri, 5846 sayılı FSEK gereğince hem hapis cezası ile, hem de yüklü miktarda tazminat ödemekle karşı karşıya kalabilecektir.

Zira, 5651 sayılı İnternet Ortaminda Yapilan Yayinlarin Düzenlenmesi̇ Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edi̇lmesi̇ Hakkinda Kanun gereğince yer sağlayıcı Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri ifade etmektedir. Bu bağlamda hosting şirketleri yer sağlayıcıdır. Web sitesine bizzat kendisi içerik giren ya da botlar aracılığı ile içerik yükleyen herkes, yani korsan film siteleri sahipleri, ise 5651 sayılı kanuna göre  içerik sağlayıcıdır. Zira içerik sağlayıcı kanunda: İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişiler olarak tanımlanmış olup, yine aynı kanun gereğince kullanıma sunduğu her türlü içerikten sorumludur.

Kendi sunucularında film bulundurulmadığı ve filmlerin başka platformlardan çekilerek yayınlandığı savunması bakımından ise, kanunen içerik sağlayıcı,  sunucularında barındırdığı içeriklerden değil, kullanıma sunduğu içeriklerden sorumludur. Bu bağlamda bu içerikler, yayınlandığı sitenin sunucularında barındırılmasa dahi, site tarafından kullanıma sunulduğu için, site sahipleri içerik sağlayıcı olarak ihlal ettikleri telif haklarından kanunen sorumludur. Bu sorumluluk, hukuki olarak telif bedelinin 3 katı kadar tazminat olabileceği gibi (FSEK Md:68) 2- 5 yıl arası hapis ya da adli para cezası olabilecektir. (FSEK md 71)

Avukat Meltem Akkaya